Het oor

De zone vóór het trommelvlies – de oorschelp en de buitenste gehoorgang – vormen met elkaar het buitenoor. De geluidsgolven komen hier het eerst aan en worden via de oorschelp als een soort trechter naar binnen geleid. De buitenste gehoorgang is dusdanig opgebouwd, dat de aankomende luchttrillingen als in een klankkast worden versterkt. De volledige opbouw van de buitenkant van het oor verhindert tegelijkertijd dat wind en extra luchtwervelingen een sterke ruis veroorzaken. Op die manier zijn we in staat beter te horen.

Achter het trommelvlies ligt het middenoor. Het trommelvlies zelf is een dun membraan dat het geluid opvangt. De subtiele trillingen worden van haar doorgegeven aan drie minuscule gehoorbeentjes: hamer, aambeeld en stijgbeugel – de kleinste botjes van het menselijk lichaam. Dankzij hun bijzondere rangschikking kunnen de trillingen op dit punt 20 maal worden versterkt. Dit waarborgt een goede overdracht naar het binnenoor. Vanuit het middenoor loop de buis van Eustachius (ook wel oortrompet genoemd) naar de neus- en keelholte. De buis ventileert als het ware het middenoor en zorgt ervoor dat de druk aan beide zijden van het trommelvlies gelijk blijft.

Op het punt waar de stijgbeugel het volgende membraan raakt, het „ovale venster“, begint het binnenoor. Hierin liggen het evenwichtsorgaan en het slakkenhuis, de zogenoemde cochlea. Dit gedeelte van het oor is zo groot als een erwt, maar doet echt denken aan een slakkenhuis. In de binnenkant ervan bevinden zich drie kanalen, die gevuld zijn met een vloeistof. Via een van de kanalen worden de aan de vloeistof doorgegeven impulsen doorgegeven naar de bovenkant en daarvandaan via een tweede kanaal weer teruggevoerd. Het kanaal in het midden is het uitgerust met het eigenlijke gehoororgaan, het orgaan van Corti. De bodem van het gehoororgaan is bezaaid met duizenden fijne haartjes – de haarcellen –. Naar gelang de frequentie verandert de golfbeweging in de met vloeistof gevulde kanalen. Alleen op punten waar dit systeem bijzonder uitslaat, worden de haarcellen geprikkeld. Hoe lager de tonen zijn, des te verder achterin het slakkenhuis komen de fijne haartjes in beweging. Hoge tonen prikkelen daarentegen de haarcellen meteen aan het begin van het slakkenhuis. Slijtage van de minuscule haartjes in een van de voornaamste oorzaken voor doofheid op hoge leeftijd.

Ook wanneer het geluid is gearriveerd in het binnenoor, heeft hij nog steeds geen betekenis. Met de overdracht naar de gehoorzenuw worden de geluidsgolven omgezet in elektrische signalen die eerst worden opgenomen door de hersenstam. De prikkel wordt dan doorgegeven naar de segmenten van de hersenen die verantwoordelijk zijn voor de emotionele analyse. Op die manier krijgen tonen een betekenis en worden ze uiteindelijk in de hersenschors verbonden met bestaande patronen. Hierdoor kunnen mensen taal begrijpen, herkennen ze de stem van een vriend of weten ze of een bepaalde situatie gevaar inhoudt.

Samengevat: we kunnen alleen goed horen wanneer de overdracht via de afzonderlijke tussenstations onberispelijk functioneert en trillende lucht uiteindelijk is omgezet in een waarschuwingssignaal, aangename muziek of een begrijpelijke zin.